Maandag 26 juni 2023

Drukbezochte bijeenkomst impact Q-organismen Treeport Zundert

Op vrijdag 23 juni 2023 werd bij Treeportlid Boomkwekerij Ron van Opstal door Coöperatieve Vereniging Treeport Zundert de jaarlijkse Alliantiepartnerdag gehouden. Er werd bewust voor gekozen om deze dag te combineren met een landelijke bijeenkomst rond Q-organismen.

Hierdoor kwamen meer dan 50 vertegenwoordigers (ambtelijk en bestuurlijk) van de Nederlandse boomkwekerijgemeenten, de Belgische grensgemeenten, de vakorganisaties, kennisinstanties en Alliantiepartners samen om een vervolg te geven aan de landelijke crisisoefening die in 2022 in Opheusden werd gehouden. Door de invoeging van de grensgemeenten en Alliantiepartners voor een breder publiek dan tijdens eerdere bijeenkomsten. Björn Kohlmann stippelde het programma en de route uit.

De bijeenkomst werd geopend door Treeportvoorzitter John Oostvogels en wethouder Ralph Bogers van gastgemeente Zundert. Dagvoorzitter David Bömer, manager van Treeport, gaf het doel van de dag aan: de bewustwording verhogen, de impact te zien en horen maar vooral om aan te manen tot actie.

Schade
Marieke van Lent van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit gaf een uitgebreide presentatie over de draaiboeken rond Q-organismen die in Nederland kunnen overleven. De  Q-organismen waar de boomteeltsector momenteel op focust zijn: (Oost-)Aziatische boktor, Essenpracht kever, de Japanse kever en Xylella. Ook hiervoor ontwikkelt de NVWA draaiboeken. De maatregelen vanuit de EU-verordening zijn uitroeiing of bestrijding van de insecten en bacteriën. Dit houdt regelmatig in dat bij een vondst alle waardplanten vernietigd moeten worden. De maatregelen zijn daardoor in deze gevallen zelfs zwaarder dan de schade die het insect toebrengt.

Draaiboek
Marieke gaf aan dat het draaiboek voor Xylella bijna gereed is. Een complexe materie waarbij de bacterie niet te bestrijden blijkt, maar wel de vectoren die Xylella kunnen overdragen. Na een uitbraak wordt een bufferzone van minimaal 5 km rondom de besmetting ingesteld. Aan- of uitvoer van waardplanten is dan niet mogelijk (bij Xylella ca. 400 soorten). De noodmaatregelen gelden niet alleen voor producerende bedrijven, maar ook voor alle bedrijven in binnen-en buitenland waar deze (besmette) waardplanten aan geleverd zijn, en  ook voor burgers, openbaar groen en natuur. De precisiemaatregelen, welke erg afhankelijk zijn van de omstandigheden, kunnen pas na 4 jaar worden opgeheven en in sommige gevallen kan een gebied ook 5 jaar op slot gaan. Deze vertraging kan diverse oorzaken hebben zoals weersomstandigheden, periode, weerstand en tegenwerking. Nieuw was de melding dat bij een vondst in oktober er tot juni onzekerheid is. Onderzoek is namelijk alleen mogelijk van juni t/m september, omdat vectoren alleen dan aanwezig zijn. Snelle aanlevering van traceringsinformatie is daardoor van cruciaal belang. Hoofdboodschap van het ochtendprogramma was: haal het Handboek Crisiscommunicatie van de plank en zorg dat het actueel wordt.

Impactanalyses
Na de presentatie werd er een rondgang over het bedrijf en langs vier impactanalyses gemaakt. Waardplanten voor de (Oost-)Aziatische boktor, de Japanse kever en Xylella werden zowel op de kwekerijen als in de omliggende particuliere tuinen voorzien van de kleurcodes blauw, rood en geel. Een zee van kleuren die veel indruk maakte op de aanwezigen. De Alliantiepartners gemeente Zundert (Wouter Arends), vakbeurs GrootGroenPlus (Frans van Wanrooij), waterschap Brabantse Delta (René Rijken) en Bloemencorso Zundert (Ad de Bruijn) hadden hun huiswerk gemaakt en uitgezocht wat de impact van een uitbraak van Xylella of de Japanse kever op hun activiteiten zou zijn. Het bracht de eerder aangehoorde theorie tot leven. De impactanalyses deden hun werk en het enorme belang van preventie, onderzoek, inspectie, bemonstering, tracering en communicatie waren direct duidelijk. Hoofdconclusie van de dag was: het is ingrijpend, we moeten hier serieus mee omgaan.
Gelijke thema’s
Zowel uit het bestuurlijk regionaal overleg direct na het ochtendprogramma als uit overleg met de Alliantiepartners bleek dat partijen gelijke thema’s op de agenda hebben staan en werd input gegeven voor het vervolg.

De vakorganisaties Coöperatieve Vereniging Treeport Zundert, Tree Centre Opheusden, Greenport Boskoop, Boomteeltstudieclub Horst a/d Maas, Anthos, Naktuinbouw en LTO werken sinds 2019 samen om het risicobewustzijn over Q-organismen te verhogen. In 2024 zal de landelijke bijeenkomst in Horst a/d Maas gehouden worden